نُت اصطلاحی در موسیقی، که دو معنی عمده دارد:
نشانهای است در یادداشتهای موزیکال برای نشان دادن نسبیِ مدت و زمان اجرای یک صوت؛
نتها مانند «اتمهای» بسیاری از موسیقیهای غربی هستند: تجزیهوتحلیل اجزای یک اثر موزیکال که ایفای آن را آسان میکند، درک موسیقی، و آنالیز.[۱]
اصطلاح نت میتواند در هر دو معنیِ عام و خاص: یکی مثل وقتی که میگوییم «قطعهٔ تولدت مبارک با دو نتِ همصدا آغاز میشود»، و دیگری «قطعه با دو بار تکرارِ یک نت شروع میشود». در حالت قبلی، اصطلاح «نت» به یک عمل موسیقایی اشاره میکند؛ در دومی، در این حالت به تعدادی از اعمال موسیقایی با یک صوت معین اشاره میکند.
حامل[۲] عبارت است از پنج خط افقی و موازی، با فواصل مساوی که نتها در رو، میان، زیر و یا بالای خطوط آن نوشته میشوند. خطوط حامل معمولاً از پایین به بالا شمرده میشوند. بهوسیلهٔ حامل تعداد یازده نت شناخته میشوند که عبارتند از: پنج نت در روی خطوط، چهار نت در میان خطوط، یک نت در بالا (مماس با خط پنجم) و یک نت در زیر حامل (مماس با خط یکم).
دو نت با فرکانسهای اصلی با هر نسبتی از هر قدرت (برای مثال، نصف، دوبرابر یا چهار برابر) بسیار مشابه شنیده میشوند. به این دلیل، تمام نتهایی با این رابطه میتوانند در یک گروه از زیرایی دستهبندی شوند. در تئوری موسیقی عمومی گروههای زیرایی با هفت حرف اول از زبان الفبای لاتین (A, B, C, D, F, G) (بعضی از کشورها مانند ایتالیا، بلژیک، فرانسه و ایران نتها را با اسامی دیگری مانند A به جای لا، B به جای سی، C به جای دُ، D به جای ر، E به جای می، F به جای فا و حرف G به جای سُل به کار میبرند).[۳] نت هشتم، یا اکتاو، هم نام با نت اول بوده، ولی فرکانس آن دوبرابر نت اول است. اصطلاح اکتاو همچنین برای هر نتی با فرکانس دوبرابر نیز، استفاده میشود. برای فرق گذاشتن بین دو نت که در یک گروه صوتی ولی در اکتاوهای متفاوت قرار دارند، سیستم علمیِ نتنویسی با یک حرف و یک عدد عربی برای هر اکتاو طراحی شدهاست. برای مثال، ارتفاع استاندارد امروزی برای کوک در موسیقی عربی، ۴۴۰Hz برای نت لا به نام a' یا A4. دو روش برای تعیین هر نت و اکتاو وجود دارد، سیستم هلموتز و نتنویسی علمی - به روایتهایی و در بسیاری از اسناد تاریخی صفیالدّینِ اُرمَوی اولین مخترع نت موسیقی و تبدیل موسیقی به نوشتار (البته نه بهصورت امروزی) در جهان بوده است.
اسامی حروف بهوسیلهٔ علامتهای تغییردهنده عوض میشوند. یک دیِز ♯ یک نت را به اندازه نیم پرده زیرتر و یک بِمُل ♭ نیم پرده بمتر میکند. در کوک مدرن نیم پرده ضریب فرکانسی معادل تقریباً معادل ۱.۰۵۹ است. در واقع هر نیم پرده بهمعنای اندازه ای از فاصله موسیقایی است که در آن فرکانس نت دوم برابر حاصلضرب در فرکانس نت اول است. علامتهای تغییردهنده بعد از نام نت نوشته میشوند. برای مثال ♯F بهمعنی فا دیِز و ♭B بهمعنی سی بِمُل است.
علامتهای تغییردهندهٔ دیگر عبارتند از دوبل دیِز ، که نت را یک پرده زیرتر میکند و دوبل بِمُل ، که نت را یک پرده بمتر میکند.
در نتنویسی موسیقایی، علامتهای تغییردهنده قبل از نتها قرار میگیرند. تغییرات سیستماتیک روی هفت نت در گامها را میتوان در سرکلید نوشت، با توجه به اینکه آنها روی تمامی نتهای مورد نظر در قطعه تاثیر میگذارند.تاثیرات سرکلید و علامتهای تغییردهندهٔ محلی (عرضی) با هم ترکیب نمیشوند. اگر سرکلید ♯G را نشان میدهد، علامت عرضی ♭ آن را به ♭G تغییر میدهد نه به ♮G، اما بعضی اوقات این نوع از علامتهای تغییردهندهٔ نادر بهمعنی ♮ (طبیعی)، همراه با یک ♭ برای واضح کردن آن بکار میرود. همچنین (و عموماً)، علامت در سرکلید همراه با علامت ♯ بهمعنای دوبل دیز است نه سه دیز.
مانند آنارمونیکها، بسیاری از علامتهای تغییردهنده صداهای برابری ایجاد میکنند که متفاوت نوشته میشوند. برای نمونه، بالا بردن نت B به ♯B آن را معادل نت «دو» خواهد کرد. در تمامی حالتها، گام کامل کروماتیک پنج مجموعهٔ جدید به نتهای اصلی اضافه میکند که تعداد آنها به ۱۲ نت میرسد(سیزدهیمن نت همان اکتاو است)، که هرکدام نیم پرده با دیگری تفاوت دارد.
نتهایی که بر مبنای گام دیاتونیک قراردارند، بعضا بنام نتهای دیاتونیک خوانده میشوند؛ نتهایی که خارج از این مجموعه هستند بعضاً نتهای کروماتیک خوانده میشوند.
در شیوهٔ دیگر نتنویسی، که اغلب در کشورهای انگلیسی استفاده میشود، از پسوند "is" برای نشان دادن ♯ و "es" (فقط "s" بعد از A, E) برای نشان داده ♭. برای مثال Fis برای ♯F، Ges برای ♭G، Es برای ♭E. این سیستم در آلمان ایجاد شد و اکنون در تمام کشورهای اروپایی که زبان اصلی آنها انگلیسی یا رومانی، نیست بکار میرود.
در بسیاری از کشورها که از این سیستم استفاده میکنند، حرف H برای نشان دادن B طبیعی در انگلیسی بکار میرود، حرف B برای نشان داده ♭B و Heses برای B (نه Bes، که همچنان در سیستم وجود دارد). بلژیک و هلند از همان پسوند استفاده میکنند اما نتهای گفته شده A تا G بکار برده میشوند، که ♭B همان Bes است. دانمارک همچنین از H استفاده میکند اما bes بجای Heses برای B استفاده میشود.
جدول کامل گام کروکاتیک بر مبنای C4 یا دوی میانی در زیر آورده میشود:
سبک | نوع | نخست | دومی | سومی | چهارمین | پنجمین | ششمین | هفتمین | |||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
نام انگلیسی | Natural | C | D | E | F | G | A | B | |||||
Sharp | C sharp | D sharp | F sharp | G sharp | A sharp | ||||||||
Flat | D flat | E flat | G flat | A flat | B flat | ||||||||
نماد | Sharp | C♯ | D♯ | F♯ | G♯ | A♯ | |||||||
Flat | D♭ | E♭ | G♭ | A♭ | B♭ | ||||||||
نام اروپای شمالی | Natural | C | D | E | F | G | A | H | |||||
Sharp | Cis | Dis | Fis | Gis | Ais | ||||||||
Flat | Des | Es | Ges | As | B | ||||||||
نام هلندی (زمانی بعد از ۱۹۹۰ در اسکاندیناویاستفاده میشد) | Natural | C | D | E | F | G | A | B | |||||
Sharp | Cis | Dis | Fis | Gis | Ais | ||||||||
Flat | Des | Es | Ges | As | Bes | ||||||||
روم شرقی | Natural | Ni | Pa | Vu | Ga | Di |
Ke | Zo- | ||||||||||||
Sharp | Ni diesis (or diez) | Pa diesis | Ga diesis | Di diesis | Ke diesis | ||||||||
Flat | Pa hyphesis | Vu hyphesis | Di hyphesis | Ke hyphesis | Zo hyphesis | ||||||||
لاتین، آمریکایی، ایتالیایی، فرانسوی، اروپای شرقی و جنوبی | Natural | Do | Re | Mi | Fa | Sol | La | Si | |||||
Sharp | Do diesis | Re diesis | Fa diesis | Sol diesis | La diesis | ||||||||
Flat | Re bemolle | Mi bemolle | Sol bemolle | La bemolle | Si bemolle | ||||||||
نام های متغیر | Ut | - | - | - | So | - | Ti | ||||||
ژاپنی | ハ Ha | ニ Ni | ホ Ho | ヘ He | トTo | イ I | ロ Ro | ||||||
سبک هندی | سا | رے کومل | رے | گا کومل | گا | ما | ما تیور/پرتی | پا | دھا کومل | دھا | نی کومل | نی | |
بسامد تقریبی [Hz] | 262 | 277 | 294 | 311 | 330 | 349 | 370 | 392 | 415 | 440 | 466 | 494 | |
MIDI شماره نت | 60 | 61 | 62 | 63 | 64 | 65 | 66 | 67 | 68 | 69 | 70 | 71 |